fictie - non fictie
- Jan Kloeze
Wat heb jij van je moeder geleerd?
De lijnen waarlangs wij lopen is een documentairefilm van beeldend kunstenaars Dominique Panhuysen en Danielle van Vree die op het IDFA niet zou misstaan, maar te zien was in het Amsterdamse puntWG.
Panhuysen en Van Vree tonen hun moeders van 87 en 82 in hun dagelijks leven; weduwen zijn ze, woonachtig in grote lege huizen. In een parallelle vertoning op twee schermen vertellen ze over de lijnen waarlangs zij hun leven hebben geleid. Het is verbluffend hoe vergelijkbaar deze generatiegenoten zich uitdrukken, ondanks op het eerste gezicht totaal verschillende achtergronden. De een groeide op in een zuidelijk katholiek gezin en mocht uiteindelijk naar Utrecht voor een interne opleiding verpleegkunde. De ander werkte op de typekamer van een bank en ging als au pair naar Amerika. Maar veel verschil maakte dat dus niet.
Ook het leven van mijn moeder, na de mulo aan het werk en vanuit het ouderlijk huis getrouwd, wijkt nauwelijks af van de blauwdruk die voor deze generatie vrouwen, geboren in de jaren 30/40 van de vorige eeuw, universeel lijkt te zijn.
Levens die onherroepelijk leidden naar het huwelijk en daarna in het teken stonden van hun mannen, hun kinderen en hun huishoudens. Anno 2023 kijken de moeders Van Vree-Badoux en Panhuysen-Delwaide daar met milde verbazing op terug. Zonder verbittering. Zo was het nou eenmaal. Je stopte met werken. Je kreeg kinderen. Pieter en Rudolf – hun mannen – hielpen hooguit bij het opvouwen van de lakens. En nu zijn ze dood. Daar hebben ze verdriet van (gehad), maar ze hebben hun belangrijke mannen wel overleefd…
In de film zien we op twee schermen in een uitgewogen montage hoe beide vrouwen vrijwel dezelfde handelingen uitvoeren. Ze schrijven een boodschappenlijstje, zetten thee, rommelen wat in hun aanzienlijke tuinen, vouwen kleren op en maken een kop soep voor zichzelf. Dat alles doen ze voorzichtig, bedachtzaam, een beetje breekbaar, maar ook volstrekt onnadenkend want geheel ingesleten in jarenlang gevormde patronen.
Mijn eigen moeder is al dertig jaar dood, zij was nu eveneens 87 geweest. Ook haar handen deden het huishoudelijk werk zonder dat het hoofd erover na hoefde te denken. Maar de rustige, broze wijsheid van deze twee vrouwen in de film heeft ze jammer genoeg niet mogen bereiken.
In de laatste twee scènes vertellen de moeders van Dominique en Danielle hoe zij naar hun dochters kijken en dan blijkt dat zij min of meer langs dezelfde lijnen lijken te lopen als hun moeders. En ik vraag me af hoe mijn moeder dertig jaar na haar dood over mij zou hebben gesproken.
Door op een intieme manier in te zoomen op twee voor de buitenwereld volstrekt anonieme levens hebben de makers een raam gebouwd dat niet alleen de geportretteerde vrouwen kadreert, maar tevens aan iedere toeschouwer, ook aan zonen dus, de vraag stelt: ‘Wat heb jij van jouw moeder geleerd?’ Zo’n film verdient een groter podium. IDFA, volgend jaar dan maar? In afwachting daarvan is de filminstallatie nog te zien in OBA Mercatorplein (17-11 t/m 17-12) en OBA Bos en Lommer (19-12 t/m 21-1).
[Literair Nederland / Column / Jan Kloeze / 10 november 2023]
Menu
Lezingen
Zoekt u iemand om voor te lezen op literaire bijeenkomsten, neem dan contact op met Jan Kloeze. Hij kan putten uit een groot arsenaal aan korte verhalen en wil ook graag fragmenten uit zijn roman voordragen. Jan levert ook lezingen en columns op maat, passend bij uw evenement.
Neem voor nadere detaillering contact op via het formulier op deze site of pak de telefoon.
© 2024 Telltales Media | Privacyverklaring | Webdesign: Mango deSign